Stray
Bij het zien van de fascinerende documentaire Stray, waarin regisseur Elizabeth Lo drie zwerfhonden door Istanbul volgt, komen herinneringen bovendrijven aan mijn kindertijd. Het is nu moeilijk voorstelbaar, maar óók in Amsterdam, liepen ooit de honden los door de stad. Als ik een ‘Boze Wolf’ nodig had bij het naspelen van Roodkapje, haalde ik er gewoon één van de straat!
Deze loslopende honden, die ik vroeger maar wát graag op sleeptouw nam, waren echter niet dakloos. Ze waren verzekerd van minstens één dagelijkse maaltijd, vaak ‘met de pot mee’. Ze waren vrij om te gaan en te staan waar ze maar wilden. En dat vond iedereen de normaalste zaak van de wereld.
Diezelfde -jaloersmakende- bewegingsvrijheid hebben ook de drie zwerfhonden die gevolgd worden in de documentaire Stray. Maar of ze iets te eten kunnen bemachtigen moeten Zeytin, Nazar en lieve zwart-witte puppy Katal -elke dag opnieuw- afwachten.
Zeytin, een grote, blonde ‘Stradella’, hoog op haar poten met zwarte vlekjes op haar wangen heeft de absolute hoofdrol. We zien haar scharrelen door de drukke straten, sjokken door de parken en af en toe een sprintje trekken om een kat te verjagen. De camera legt nauwkeurig vast hoe aandachtig ze kijkt, hoe ze met haar gevoelige hondenneus de wereld verkent.
De straten die ze oversteekt zijn angstaanjagend druk. Ze loopt rakelings voor een tram langs en doet een middagslaapje op een onmogelijk druk kruispunt. Dwalen door de straten van Istanbul, in het kielzog van Zeytin, is een fascinerend en ongelooflijk spannend avontuur.
Alleen, of samen met soortgenoot Nazar, belandt Zeytin in de havens, bij de vissersschepen, op het strand of midden in een demonstratie voor vrouwenrechten. Waar zij gaat vangen we flarden op van gesprekken van de inwoners van de Turkse hoofdstad.
Als de nacht aanbreekt gaan de honden op zoek naar een veilige, droge slaapplaats. Ze delen een oude, vervallen, leegstaande loods met een groepje Syrische jongens: Jamil, Halil en Ali. Ook zij leven, als vluchtelingen in Turkije, op straat. De jongens zijn dol op de honden en hebben zich ontfermd over de zwart-witte pup Katal. Het bestaan van de jongens is al net zo onzeker, hard en grillig als dat van de honden. Het geeft de film een verrassende urgentie. De jongens proberen wat te verdienen met bedelen en onduidelijke handel. Steevast steken ze hun neus in een plastic zak, gevuld met lijm. Ineengerold in de dekens van de jongens brengen de honden de nacht door.
Regisseur Elizabeth Lo heeft Stray opgedragen aan Mikey (1998-2009) ,de geliefde hond uit haar jeugdjaren. Gedurende zes maanden filmde ze de zwerfhond Zeytin, die de straten van Istanbul deelt met vele duizenden andere straathonden. Om de stad vanuit het perspectief van de honden te bekijken filmde ze bewust op hondenhoogte. Aan het einde van een dag -of nacht- filmen kregen de honden een GPS-tracker omgehangen. Zo kon de cameraploeg de honden steeds eenvoudig terugvinden.
“Honden en filosofen doen het meeste goed maar worden het minst beloond”
Houdt één van de citaten van de filosoof Diogenes van Sinope, (360 v. Chr.) die tijdens de documentaire in tussenkopjes te lezen zijn, mij voor. Ik weet (nog) niet direct wat ik vind van deze uitspraak van de filosoof, die naar verluidt in een regenton of amforakruik woonde en als een hond leefde.
Maar de film Stray, met de ontroerende beelden van honden, is, in ieder geval, een prachtige liefdesverklaring aan deze viervoeters die al zo lang ons leven delen. En daarmee is deze documentaire wel degelijk een grote beloning aan het adres van alle honden.
Stray, VS, Turkije, 2020. Regie: Elizabeth Lo. Duur: 72 minuten
Te zien: Vanaf 26 augustus in de bioscoop en via Picl
Elizabeth Lo werd geboren in Hongkong en groeide daar ook op. Zij is regisseur, filmmaker en producent. Haar werk werd vertoond op verschillende filmfestivals en met prijzen bekroond. Korte films van haar hand zijn o.a. The Disclosure President (2016), Bisonhead (2016) en Mother’s Day (2017). Stray is haar eerste speelfilmdebuut.
Ook de film First Cow, van Kelly Reichardt is een echte aanrader. Dat geldt ook voor de film Nomadland, met de onovertroffen Frances McDormand, die in verschillende bioscopen te zien is.