Prince of Muck
Watertandend bekijk ik de documentaire Prince of Muck. Ruige landschappen, indrukwekkende wolkenluchten, een handjevol mensen op een vrijwel onbewoond eiland. Wie mij beter kent, weet dat ik droom van een geïsoleerd leven op zó een eenzame, onherbergzame plek. ‘Maar niet iedereen is geschikt om een eilander te worden’, word ik ogenblikkelijk terecht gewezen door de hoofdpersoon van deze prachtige documentaire.
Hoofdpersoon is de tachtigjarige Lawrence MacEwen. Tientallen jaren was hij Laird of the Isle of Muck en was het zijn levensmissie om dit eiland, bij de westkust van Schotland, zo goed mogelijk te beheren. Een taak die hij met veel liefde en overgave heeft volbracht, want de inmiddels gepensioneerde Lawrence is overduidelijk verknocht aan ‘zijn’ eiland. Het valt hem dan ook zwaar dat hij zijn taken heeft moeten overdragen aan zijn zoon.
Natuurlijk wilde ik dat mijn zoon de boerderij overnam’, zegt hij, tijdens een strandwandeling over het strand met zijn koeien. ‘Het lag voor de hand dat hij de boerderij zou krijgen. Het zou heel bevredigend moeten zijn. Het zou nog beter zijn als hij aardiger tegen mij was.’
Het eiland Muck is sinds 1896 in handen van de familie MacEwen. Lawrence groeide hier op, met zijn broers en zussen. Als kind genoot hij al met volle teugen van de natuur en de vrijheid. Hij leest passages voor uit de dagboeken die hij altijd nauwgezet heeft bijgehouden. Steevast beginnen ze met een korte beschrijving van het weer. ‘Noordwestenwind–windkracht 4- koud maar droog’, vermeldt hij bijvoorbeeld. Gevolgd door de bezigheden en gebeurtenissen van die dag. De aanschaf van een nieuwe tractor, de vermissing van een visser, de geboorte van een zoon. Grote en kleine gebeurtenissen zijn vastgelegd door de jaren heen.
De hoogbejaarde Lawrence begint de dag steevast met een koud bad. “Vroeger zwommen we iedere ochtend met vader in zee’, verklaart hij zijn gewoonte. De kudde koeien, tegenwoordig een van zijn weinige verantwoordelijkheden op de boerderij, verzorgt hij op bijna ambachtelijke wijze. ‘Erfgoedlandbouw, zoals niemand het nog wil doen’. ‘Allemaal filmsterren’, grapt hij tegen de camera wanneer de dieren elkaar lijken te verdringen om zo goed mogelijk in beeld te komen.
Oude filmbeelden tonen the Laird in zijn jonge jaren. Een sterke jonge man die -meestal op blote voeten- zij aan zij meewerkt met de boeren en vissers op het eiland. Daarmee gaf hij een totaal andere invulling aan het rentmeesterschap over het eiland dan zijn vader, die altijd een grote afstand hield tot de andere bewoners.
Lawrence kreeg de leiding over het eiland in de jaren zestig, nadat zijn oudere broer, Alistair, had aangegeven niet voor die verplichting te voelen. Samen met zijn vrouw Jenny zorgde hij zorgvuldig voor het eiland, runde het boerenbedrijf en bracht een gezin groot. ‘Ik heb geluk gehad dat Jenny bij me op het eiland is komen wonen.’ verklaart Lawrence in zijn immer zorgvuldige bewoordingen. ‘Het leven op het eiland zou erg moeilijk geweest zijn zonder Jenny.’
Inmiddels heeft het echtpaar plaats gemaakt voor de nieuwe generatie. Ze hebben hun intrek genomen in de kleine woning naast de boerderij. Beiden proberen ze zo goed mogelijk nog een steentje bij te dragen aan al het dagelijkse werk.
Het lukt Jenny beter om zich neer te leggen bij de nieuwe taakverdeling dan haar echtgenoot. Zij past op de kleinkinderen. Moeizaam duwt ze de wandelwagen over een modderig pad, op weg naar het kippenhok. Ze bestelt de voorraden en probeert haar echtgenoot in het gareel te houden wanneer hij luidruchtig blijk geeft van een andere visie op het eilandbeheer dan zijn kinderen. ‘Onze adviezen zijn oubollig’, houdt ze haar mopperende echtgenoot voor.
Regisseur Cindy Jansen is er uitstekend in geslaagd om de interne strijd van deze prins van formaat vast te leggen. De documentaire maakt op bedrieglijke eenvoudige wijze duidelijk hoe moeilijk het is om je levenswerk over te dragen. Om afstand te nemen van datgene waar mee vergroeid bent geraakt tot in het diepst van je bestaan. Tot in je teennagels, zogezegd!
En ik ……. kan ik op een dergelijke plek wonen? Hoe prachtig en pittoresk het eiland Muck ook is, het is er niet voor watjes. Het leven is er hard. Harder dan ik hebben kan! Maar de documentaire Prince of Muck kan ik wél kijken …… nog vele malen!
Prince of Muck, Nederland en Schotland, 2021. Duur: 77 minuten. Regie: Cindy Jansen.
Te zien: vanaf 10 februari 2022 in verschillende bioscopen en filmhuizen en via Picl
Cindy Jansen (Veghel, Nl, 1976) woont en werkt in Rotterdam. Zij is fotograaf en filmmaker. De documentaire Auld Lang Syne (2015) werd genomineerd voor een Gouden Kalf tijdens het Nederlands Film Festival.
Meer lezen over Schotse eilanden? Lees mijn boekrecensie over het boek van Josephine Rombouts, De weg naar Cliffrock Castle.
Of lees mijn artikel over Gunda, een documentaire over een zorgzame zeug. Of lees over de prachtige film First Cow, een absolute topper!
Ik wens je veel lees en kijkplezier!