COW
Een weiland met koeien erin. Het landschap dat aan mij voorbijtrekt is zo volkomen alledaags dat ik er nauwelijks aandacht aan besteed. Dat verandert echter na het zien van de documentaire COW van de Britse regisseur Andrea Arnold. Haarscherp en met indringende beelden legt ze het leven van een koe op een grote melkveehouderij in Engeland vast. En dat vergeet je niet zomaar!
De naam van de koe is Luma, maar mij lijkt dat slechts een ‘artiestennaam’. Op haar linkerbil staat een soort postzegelcode getatoeëerd: 1129. Door haar rechteroor is een lelijke, gele oorflap geschoten met een immens lang nummer erop. Doorgaans wordt ze door de medewerkers van het veebedrijf, ontegenzeggelijk vriendelijk, toegesproken als ‘meid’, ‘meisje’ of ‘girl’ terwijl ze haar door de enorme stal leiden. Ondanks de volautomatische, geavanceerde rolvegers, zijn de betonnen vloeren bedekt met een spekgladde laag stront. Het is onbegrijpelijk dat de zware koe met haar volle uiers niet uitglijdt.
We zien deze koe -vooruit dan maar, Luma- terwijl ze luid loeiend een kalf ter wereld brengt. Het is haar vijfde jong, en het zal niet haar laatste zijn, maar dat is kennis voor later. Het is schemerdonker in de stal: een bedrijf met een paar honderd melkkoeien in Engeland. De camera komt heel dichtbij: haarscherp en nietsontziend. Terwijl het pasgeboren kalf in het stro, dat hier gelukkig rijkelijk de vloer bedekt, op adem komt, likt Luma haar jong zorgvuldig schoon. Veel tijd wordt moeder en kind niet gegund, want terwijl de vliezen nog uit Luma’s achterste hangen moet ze alweer haar plek in de melkmachine innemen. Verbazingwekkend gewillig werkt ze mee. Haar kalf krijgt ondertussen te drinken uit een grote fles met een plastic speen.
Ook de nieuwgeborene wordt al direct klaargemaakt voor haar rol in het productieproces. Er wordt een groot, geel oormerk in het éne oor geschoten, een stalen plaatje in het andere. Dan wordt ze bij de andere kalfjes geplaatst, aan de andere kant van het erf. Naarstig zoeken ze bij elkaar naar spenen en loeien hard om hun moeders. Hartverscheurend weerklinkt het geloei van hun moeders op uit de schemerige stal.
Het vrolijke hoogtepunt in het leven van de koeien is het moment dat de zomer aanbreekt en ze naar buiten mogen. Het is fijn dat met deze beelden wat luchtigheid is toegevoegd aan deze film. De opwinding in de stal, de vreugdedansjes, de onverwachts lenige buitelingen, geduw tegen andere koeienlijven, het genietend ruiken aan de buitenlucht. Momenten van rust, liggend in het groene gras. Een koe snijdt hoorbaar grote plukken gras af, gegons van vliegen in de lucht. Een vliegtuig dendert bulderend over en de camera zoemt fijntjes in op het kadaver van een koe. Een overduidelijk bewijs dat het niet altijd goed afloopt met de dieren die wij gebruiken.
Koe Luma is niet het eerste dier in de bio-industrie dat een rol als filmster kreeg toebedeeld. Vorig jaar zette de Russische regisseur Victor Kossakovsky een varken met haar biggetjes in de schijnwerpers in de stemmige zwart-wit film Gunda. Beide films vertellen hun verhaal met prachtige beelden en onthouden zich van verder commentaar. Het wordt aan de kijker overgelaten om zich een mening te vormen en desgewenst een oordeel vellen. Geheel vrijblijvend is het zien van een film als COW echter niet. Want Arnold slaagt erin om met deze documentaire niet alleen Luma, maar álle koeien een gezicht te geven. Dus rijd ik langs de weilanden. Met koeien erin. En opeens zie ik ze staan. ‘Kijk, een koe’, hoor ik mezelf tegen mijn medepassagier zeggen. ‘Wat zou die nou eigenlijk van haar leven vinden?’
COW, Verenigd Koninkrijk, 2021. Duur: 93 minuten. Regie: Andrea Arnold.
Te zien vanaf 6 oktober 2022 in diverse bioscopen en via Picl.nl
Andrea Arnold (1961) is een Britse filmregisseur en scenarioschrijfster. Ze studeerde aan het American Film Institute in Los Angeles. Terug in het Verenigd Koninkrijk maakte ze eerst een aantal korte films: Wasp, Dog en Milk. Deze werden gevolgd door de speelfilms: Red Road (2006), Fish Tank (2009), Wuthering Heights (2011) en American Honey (2016). Voor HBO regisseerde Arnold het tweede seizoen van Big Little Lies.
Lees ook mijn artikel over de documentaire Gunda, met een glansrol voor een zorgzaam varken. Of bekijk mijn boekentips en lees over de intrigerende roman van de Amerikaanse schrijver T.C. Boyle: Praat met mij, waarin wetenschappers een chimpansee gebarentaal leren.
Veel lees- en kijkplezier gewenst!