Wij zijn licht
Wij zijn licht.
Groepsdruk is een akelig gegeven. Elke groep, groot of klein, draagt helaas het risico in zich de leden -die graag ergens bij willen horen- hun eigen mening te ontnemen. De veel bejubelde roman Wij zijn licht , geschreven door Gerda Blees, maakt dat pijnlijk duidelijk.
Midden in de nacht overlijdt Elisabeth, de oudste bewoner van de woongroep Klank en Liefde, in het gezelschap van haar drie huisgenoten. De waarnemend huisarts stelt vast, dat niet alleen de overleden vrouw, maar ook de andere groepsleden ernstig ondervoed zijn. Geen wonder, want de woongroep was al enige tijd gestopt met eten in een poging te leven van licht, lucht en liefde. Het lijkt Elisabeth fataal te zijn geworden. Haar huisgenoten worden aangehouden op verdenking van dood door schuld.
Op het politiebureau wordt het drietal verhoord door de rechercheurs Liesbeth, Asif en Ton. Vooral de norse Liesbeth zet haar tanden stevig in de zaak. De magere, ondervoede leden van de woongroep doen haar griezelig veel denken aan haar tienerdochter, Nina. Het meisje weigert al enkele maanden elke maaltijd die haar moeder op tafel zet. Liesbeth ziet haar dochter onder haar ogen verdwijnen.
Het verhaal volgt de gebeurtenissen gedurende de drie dagen dat Melodie, de zus van de overledene, en Petrus en Muriël, de twee andere bewoners van de woongroep Klank & Liefde, op het politiebureau verhoord worden. Ook de aanloop naar sterfgeval wordt uit de doeken gedaan. En dat alles door de ogen van zeer uiteenlopende personages, voorwerpen en abstracties.
Niet eerder las ik een verhaal vanuit het gezichtspunt van de nacht, een pen, een sinaasappelgeur of dagelijks brood. Want vanuit zulke ongebruikelijke en verrassende perspectieven vertelt Gerda Blees dit verhaal. Als de pen aan het woord is:
“Wij zijn een pen, een gloednieuwe witte pen met het logo van de politie op de zijkant. ……… en nu ziet het er dan eindelijk naar uit dat we zullen gaan doen waar we ons al ons hele leven op hebben voorbereid. Schijven. …….. We hopen dat we een kattebelletje gaan schrijven. Of een brief,…..we maken woorden, met keurig aan elkaar geschreven letters……….. Een brief! Yes! Een brief…..Onze allereerste keer en er wordt meteen een brief met ons geschreven.”
De manier waarop Gerda Blees het woord geeft aan voorwerpen en abstracties is razendknap. Het verhaal blijft volkomen geloofwaardig en ongecompliceerd. En humoristisch bovendien. Zelf heb ik- nadat vele gezondheidsgoeroe ’s mij -min of meer succesvol- al jaren bij de bakker vandaan proberen te houden- schaterend van het lachen het hoofdstuk gelezen waarin het dagelijks brood aan het woord komt:
“Wij zijn dagelijks brood….. Per stuk verpakt. En met de nek aangekeken door velen, niet alleen door Muriël. Brood is in het verdomhoekje terechtgekomen. Wij, het brood, waar godvrezende christenen al eeuwen dagelijks om bidden, verliezen overal terrein. Wij hebben de mens groot gemaakt, letterlijk, en nu schuift de mens ons als een achterhaalde waarheid aan de kant.”
In vijfentwintig hoofdstukken vertellen evenzoveel ‘wij-vertellers’ dit tragische verhaal over vier kwetsbare personen die steun zoeken bij elkaar. Hun behoefte om ergens bij te horen is zo groot dat ze hun autonomie uit handen geven. Dit keer heeft dat vreselijke en onomkeerbare gevolgen.
Gerda Blees heeft een boeiend en herkenbaar verhaal geschreven dat vlot leest én uitnodigt tot nadenken. Want het verlangen om deel uit te maken van een groep en de waarheid aan je zijde te hebben kennen we immers allemaal. Ik in ieder geval wel! En wie kwam nog nooit zo’n tenenkrommende ‘Melodie’ tegen, die je voortdurend op het hart drukt om ‘dicht bij jezelf te blijven’, terwijl je dan juist verder bij je eigen ideeën vandaan drijft dan ooit eerder het geval was?
Terwijl ik nog lekker even blijf nadenken over autonomie, groepsgevoel, schuld en eigen verantwoordelijkheid is ook bij de leden van de woongroep Klank en Liefde de twijfel toegeslagen. Gerda Blees geeft het laatste woord aan het licht:
“Wij zijn licht…….. Wij zouden hopen dat ze niet van ons verwachtte dat wij eten overbodig zouden maken. …… Alles wat wij kunnen doen is bij haar blijven, haar gezicht verlichten, haar handen strelen; zorgen dat het wordt gezien.”
Wij zijn licht is geschreven door Gerda Blees en wordt uitgegeven door Uitgeverij Podium, Amsterdam.
Over de schrijver: Gerda Blees (1985 ) debuteerde in 2017 met de verhalenbundel Aan doodgaan dachten we niet, in 2018 gevolgd door de dichtbundel Dwaallichten. Met haar eerste roman Wij zijn licht (2020) won zij de Nederlandse Boekhandelsprijs. Het boek stond tevens op de shortlist voor de Libris Literatuurprijs.
Nog meer boekentips? Lees dan Om met Sam te spreken, over de intrigerende roman Praat met mij van T.C. Boyle. Of lees over de inmiddels klassiek te noemen roman van Jean Rhys, De wijde Sargassozee.
Veel leesplezier en blijf vooral gezond!