Een onberispelijke man
Bepaalde boeken mogen beslist niet ontbreken op deze site. En daarom lees ik het eerste deel van de Old Filth-trilogie, Een onberispelijke man, van de Britse schrijfster Jane Gardam opnieuw. En dit keer -zoals vaak het geval is bij een tweede lezing – vind ik het boek zelfs nóg beter!
Regelmatig sta ik voor mijn boekenkast en stel mezelf de vraag: ’Welke boeken gaan mee naar dat onbewoonde eiland waar ik de rest van mijn leven ga doorbrengen?’
Er komen dan altijd zoveel boeken in aanmerking dat de uitvoering van het plan totaal onmogelijk is. Des te leuker is het dat ik deze boeken wél zonder enig praktisch bezwaar op mijn site kan zetten! De ‘Old Filth’-trilogie, waarvan Een onberispelijke man het eerste deel is, mag in geen geval ontbreken.
De keurige heer in kwestie is Sir Edward Feathers. Hij heeft een succesvolle carrier achter de rug als topadvocaat en rechter in Hongkong. Onder collega-juristen staat hij-respectvol spottend- bekend als Old Filth, een acroniem voor Failed In London Try Hongkong.
Na zijn pensionering vestigt hij zich, met zijn vrouw Betty, in het Engelse Dorset. Wanneer Betty onverwachts overlijdt, tijdens het uitplanten van de bollen, dringt het verleden zich onontkoombaar aan hem op.
Feathers is geboren in het gekoloniseerde Maleisië. Zijn moeder overlijdt aan kraamvrouwenkoorts als hij enkele dagen oud is. De kleine Edward wordt verzorgd door het huispersoneel van zijn vader, die zelf nauwelijks naar zijn zoon omkijkt.
Op vijfjarige leeftijd wordt hij, zonder enige voorbereiding, naar Engeland gestuurd. Zo wordt hij één van de velen ‘Raj-wezen’ uit die tijd; luxe weeskinderen, geboren in het Verre Oosten, waar de ouders hogelijke ambtelijke functies vervulden. De kinderen werden op jonge leeftijd terug naar Engeland gestuurd, naar pleegezinnen en kostscholen.
Schrijfster Jane Gardam wisselt gebeurtenissen in het heden af met Feathers’ herinneringen aan het verleden. Zo onthult ze, stapsgewijs en uitermate boeiend, het levensverhaal van de ongenaakbare, vormelijke Edward Feathers.
Het gedwongen en onverwachtse afscheid van zijn geboorteland, de vreselijke jaren in een pleeggezin in Wales, het verstoorde contact met zijn vader; het zijn slechts een aantal van de gebeurtenissen die hem gevormd én beschadigd hebben.
Gardam vertelt het verhaal bijna achteloos. Met een licht ironische toon en scherpe dialogen roept ze een verdwenen wereld tot leven. Een wereld waarin, volgens het dankwoord waarmee ze Een onberispelijke man afsluit, veel van haar vrienden en kennissen zijn opgegroeid.
Het verhaal over Old Filth is een boeiend en gevoelig verhaal over de invloed van jeugdjaren op de rest van een mensenleven, over de waarde van familiebanden en liefde, over vriendschap, noodlot, geluk en toeval.
En Sir Edward Feathers ……… Ik zou hem te hulp willen schieten en in mijn armen nemen. Niet alleen het verwarde, stotterende kind dat hij ooit was, maar ook de volwassen, oudere man. Een onberispelijke man met gele katoenen sokken en een victoriaanse zijden zakdoek in zijn borstzakje, die alles onder controle heeft, maar niet in staat is om met zijn emoties om te gaan.
Een man die zich op hoge leeftijd afvraagt waarom hij “zijn hele leven, vanaf zijn kindertijd, werd verlaten, of gedumpt, of gescheiden door de dood, van iedereen van wie hij hield of die om hem gaf.”
Die man dus ……zó prachtig beschreven door Jane Gardam! Een boek om steeds opnieuw te lezen. Een onbewoond eiland lang.
Jane Gardam schreef Old Filth (Een onberispelijke man) in 2004. The Man in the Wooden Hat (Een trouwe vrouw ) volgde in 2009 en vertelt het verhaal vanuit het perspectief van echtgenote Betty. In 2013 verscheen het slotdeel van de trilogie Last Friends (Laatste vrienden), waarin de nadruk ligt op het levensverhaal van collega, vriend én rivaal Terry Veneering.De Nederlandse vertalingen zijn in 2017 en 2018 uitgegeven door Uitgeverij Cossee, Amsterdam.
Over de maker:
Jane Gardam (1928) wordt in het Verenigd Koninkrijk al veertig jaar gezien als één van de allerbeste schrijfsters. Zelf beschouwt ze Laatste vrienden als haar allerbeste boek. Haar oeuvre omvat meer dan dertig titels, waaronder verhalen en kinderboeken. Sinds het verschijnen van Old Filth in 2004 is Gardam ook buiten de Britse landsgrenzen bekend, met succesvolle vertalingen in verschillende landen.
Eerder schreef ik over De weg naar Cliffrock Castle en De stotteraar.